Состояние дел в агропромышленном комплексе страны, практически любой из нас ощущает на себе, посещая магазины и базары с целью покупки продуктов питания. Продукты питания относятся к той немногочисленной группе товаров, где наши производители всегда сильно выигрывают в качестве и престижности продукции.
Действительно, употребление наших местных продуктов: мяса, молока, муки и многих других, гораздо полезнее, они как правило отличаются свежестью и более натуральным вкусом. Казахстан, имеет богатые сельскохозяйственные традиции, кочевое скотоводство исторически являлось основным занятием казахов.
Используя веками выработанные технологии разведения скота, воспроизводства и выпаса животных, наш народ добился полной продовольственной независимости. К сожалению за годы существования советского государства часть этих технологий была безвозвратно утрачена. Нельзя не сказать, что в эти годы на территории Казахстана, активно развивалось земледелие, стали выращиваться новые культуры, появились технологии переработки и хранения земледельческой продукции. Переход к рыночным отношениям и новые экономические реалии сильно ударили по сельскохозяйственному производству, которое всегда было более консервативным и чутко реагировало на малейшие изменения.
Развитие сельского хозяйства и производства продуктов питания является для Казахстана одной из важнейших задач, решение которой позволит обеспечить продовольственную безопасность страны и откроет новые возможности для развития экономики и повышения экспорта наших товаров. Нашему сельскохозяйственному производству необходимы новые современные технологии в области животноводства и земледелия, развитие перерабатывающих производств, ориентация на переработку и выпуск готовой конкурентоспособной продукции.
Обо всём этом говорил Глава нашего государства Нурсултан Назарбаев в “Стратегии “Казахстан-2050”, особо останавливаясь на развитии агропромышленного комплекса Президент подчеркнул: “Необходима масштабная модернизация сельского хозяйства, особенно в условиях растущего глобального спроса на сельхозпродукцию.
Для того чтобы стать лидером мирового продовольственного рынка и нарастить сельскохозяйственное производство, нам необходимо:
- Увеличить посевные площади. Отмечу, что такую возможность имеют далеко не все страны.
- Обеспечить значительный подъем урожайности, прежде всего за счет внедрения новых технологий.
- Мы имеем большой потенциал для создания кормовой базы животноводства мирового уровня.
- Мы должны создать национальные конкурентоспособные бренды с акцентом на экологичность. В результате я ставлю задачу перед нашим агропромышленным комплексом - стать глобальным игроком в области экологически чистого производства”.
Развитие агропромышленного комплекса в Казахстане стало основной темой очередного брифинга для представителей СМИ который состоялся 29 июля 2013 г в 12:00 часов в «Қазмедиа орталығы», ход брифинга вёл официальный представитель СЦК А.Абибуллаев.
Одним из главных приглашенных спикеров был заместитель председателя правления АО ««Национальный управляющий холдинг «КазАгро» Даурен Махажанов, который рассказал собравшимся журналистам о мерах принимаемых государством с целью поддержки аграрного сектора.
Так, за первое полугодие 2013 года на поддержку сельского хозяйства было выделено 105 млд. тенге, из них 90 млд. тегне - это прямое кредитование субъектов АПК. По сравнению с прошлым годом этот показатель увеличился на 15%, по словам Даурена Махажанова в дальнейшем динамика увеличения должна будет сохраниться. В ходе весенне-полевых и уборочных работ в 2013 году профинансировано более 3,5 тысяч заявок от сельхозпроизводителей, что 50% больше чем в прошлом году.
Кроме финансирования оборотного капитала “КазАгро” оказал помощь в приобретении 2 тысяч единиц различной сельскохозяйственной техники, эти инструменты позволят провести посевные работы на площади более 5,7 млн. га.
В настоящее время холдингом “КазАгро” реализуется так называемая “мясная программа”, которая должна объединить в один животноводческий кластер производителей мясной продукции, переработчиков мяса и переработчиков шерсти и кожевенного сырья.
Одним из эффективных финансовых инструментов направленных на оказание помощи в развитии животноводства стала государственная программа кредитования "Сыбага".
Реализация этой программы началась в феврале 2011 года, основными потребителями данной программы являются небольшие крестьянские хозяйства. Целью программы является стимулирование малых и средних фермерских хозяйств на проведение работы по улучшению пород скота, увеличение доли скота мясного направления.
По мнению многих специалистов реализация программы позволит не только обеспечить местные рынки продукцией казахстанских животноводов, но увеличить экспорт мясной продукции в десятки раз. Со дня своего запуска, данная программа сразу стала пользоваться популярностью среди сельхозпроизводителей, и сегодня её можно назвать народной программой кредитования. Спрос на этот кредитный продукт превысил самые смелые ожидания и прогнозы. В 2011-2012 годах планировалось профинансировать закуп 82 тыс. голов маточного поголовья КРС, фактически профинансирован закуп 115 тыс. голов, первоначальный план был выполнен на 140%.
Действительно условия кредитования по программе "Сыбага" являются привлекательными для небольших фермерских хозяйств.
Кредиты по данной программе выдаются по ставке 6% годовых и сроком на приобретение маточного поголовья на семь лет, быков-производителей на два года. Кроме того предусмотрена возможность кредитования для пополнения оборотных средств сроком на два года, и приобретение и ремонт основных средств сроком на семь лет.
Основными требованиями к фермерам желающим получить кредитование являются: - платежеспособность;
- отсутствие просроченной задолженности по налогам и другим обязательным платежам в бюджет на дату подачи заявки;
- отсутствие просроченной задолженности перед БВУ и другими финансовыми институтами на дату подачи заявки;
- отсутствие отрицательной кредитной истории;
- наличие необходимой инфраструктуры для содержания скота;
- обеспеченность кормовой базой;
- наличие пастбищных площадей, в том числе по договорам о совместной деятельности;
- наличие ветеринарно-санитарного благополучия в хозяйстве (при наличии КРС);
- наличие собственного КРС в количестве не менее 25% от общего количества поголовья (собственного и приобретаемого КРС). В случае отсутствия собственного КРС, обеспечить софинансирование в виде денежных средств в размере, не менее 25% от приобретаемого количества КРС.
Как видно из перечисленных требований, они достаточно гибки и вполне выполнимы для большинства более или менее успешных фермеров, 6% ставка кредитования, дает время на развитие хозяйства и получение прибыли.
С начала реализации программы "Сыбага" профинансировало более 1000 проектов на сумму свыше 13 млрд. 600 млн. тенге, что позволило приобрести 71 тыс. 263 голов КРС. В том числе с 2012 года кредиты по программе "Сыбага" выдаются и через кредитные товарищества, которых на сегодняшний день 165. На данный момент через кредитные товарищества выдано сельхозтоваропроизводителям 161 займ по программе "Сыбага" на сумму более 1 млрд. 130 млн. тенге, на эти средства были приобретены 5554 голов КРС. С начало 2013 года Корпорацией профинансировано 258 СХТП на закуп 11 767 голов КРС, на сумму более 2 млрд. 370 млн. тенге в рамках программы "Сыбага".
С 2011 года по сегодняшний день в рамках программы "Сыбага" профинансировано 3 тыс. сельхозпроизводителей, на приобретение 137 тыс. голов маточного поголовья КРС и 5,7 тыс. голов племенных быков. Эффектом реализации программы "Сыбага" стало увеличение поголовья КРС в хозяйствах, так в прошлом году рост поголовья в сельхозформированиях составил 14,5% превысив полуторамиллионную отметку.
Реализация подобных программ позволяет руководству холдинга “КазАгро” строить далеко идущие планы в области экспорта казахстанской сельскохозяйственной продукции. Так в этом году в рамках Таможенного союза планировалось поставить 500 тонн мясной продукции на российский рынок, в настоящее время уже поставлено более 50 тонн, до конца года будут поставлены ещё 450 тонн и эти планы будут выполнены.
По словам Даурена Махажанова - это только начало. Казахстанской мясной продукции трудно конкурировать с бразильской или аргентинской говядиной в группе продуктов глубокой заморозке. Цена на продукцию из Латинской Америки традиционно остается очень низкой, но наш мясной продукт вполне может быть представлен в премиум секторе где наибольшем спросом пользуется экологически чистое охлажденное мясо.
Наша страна имеет все возможности для того, чтобы стать региональным лидером в мясном производстве, вывести на рынок собственные бренды и закрепить за собой звание главного поставщика высококачественного мяса в рамках Таможенного союза и в целом всего региона, с перспективой выхода на европейские рынки.
Развитие и поддержка сельскохозяйственного производства является для Казахстана важнейшей задачей решение которой позволит не только насытить внутренний рынок и укрепить продовольственную безопасность страны но и существенно увеличить экспортно-товарный потенциал всей Республики.
То же самое, но на государственном языке.
Ауыл шаруашылығын табысты дамыту Қазақстанның экономикалық дамуының факторы ретінде
Мемлекеттің агроөнеркәсіптік кешеніндегі жағдайды азық-түлік өнімдерін сатып алу мақсатында дүкендер мен базарларға барғанда өзіміз де сезінеміз.
Азық-түлік өнімдері бойынша біздің өндірушілер өнімнің сапасы және беделділігі жағынан едәуір жоғары тұрған тауарлар тобына жатады.
Расында, бідің жергілікті тауарларды: ет, сүт, ұн және тағы басқаларын тұтыну пайдалырақ, олар өзінің балғындығымен және табиғи дәмімен ерекшеленеді. Қазақстан бай ауыл шаруашылық дәстүрлерге ие, тарихи тұрғыдан көшпелі мал өсіру қазақтардың негізгі кәсібі болған.
Ғасырлар бойы қалыптасқан малды өсіру, өсімін молайту жәнен бағу технологияларын қолдана отырып біздің ел толық азық-түліктік тәуелсіздікке қол жеткізді. Өкінішке орай кеңес мемлекеті кезіндегі жылдарда бұл технологиялардың бір бөлігі біржола жоғалтылды. Бұл жылдары Қазақстан аумағында жер өңдеу белсенді түрде дамығанын, жаңа дақылдар өсіріле бастағанын, жер өнімдерін қайта өңдеу және сақтау технологиялары пайда болғанын айтпай кетуге болмайды. Нарықтық қатынасқа өту және жаңа экономикалық талаптар консерваторлық және өзгерістерге ерекше сезімтал келетін ауыл шаруашылығы өндірісіне үлкен соққы болды.
Ауыл шаруашылығын және азық-түлік өнімдерін өндіруді дамыту Қазақстан үшін маңызды міндеттердің бірі болып табылады, оны шешу мемлекеттің азық-түліктік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және экономиканың дамуы мен біздің тауарлардың экспортын ұлғайтуға жаңа мүмкіндіктер ашады. Біздің ауыл шаруашылық өндірісіне мал шаруашылығы және егіншілік саласындағы жаңа заманауи технологиялар, қайта өңдейтін өндірістерді дамыту, қайта өңдеуге бейімделу және бәсекеге қабілетті дайын өнімді шығару қажет.
Бұның барлығы туралы біздің мемлекеттің Басшысы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан -2050» стратегиясында» айтқан болатын, агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға ерекше тоқтала отырып Президент «Ауыл шаруашылығы өніміне өсіп отырған жаһандық сұраныс жағдайында ауқымды жаңғырту қажет.
Әлемдік азық-түлік нарығының көшбасшысы болу және ауыл шаруашылығы өндірісін арттыру үшін бізге мыналар қажет:
- Егістік алаңын ұлғайту. Мұндай мүмкіндік барлық елдерде бірдей жоқ екенін атап өтемін.
- Егістік түсімін, ең алдымен жаңа технологиялар енгізу есебінен елеулі көтеру қажет.
- Біз әлемдік деңгейдегі мал шаруашылығы жемшөп базасын құру үшін үлкен әлеуетке иеміз.
- Біз экологиялылыққа баса назар аудара отырып, ұлттық бәсекеге қабілетті брендтер құруға тиіспіз. Нәтижесінде мен агроөнеркәсіптік кешеннің алдына – экологиялық таза өндіріс саласындағы жаһандық ойыншы болу міндетін қоямын» деп атап өткен.
Қазақстандағы агроөнеркәсіптік кешенді дамыту мәселесі 2013 жылғы 29 шілдеде «Қазмедиа орталығы» ғимаратында сағат 12:00 БАҚ өкілдері үшін өткен кезекті брифингтің басты тақырыбына айналды, брифинг барысын ОКҚ ресми өкілі А. Абибуллаев жүргізді.
Шақырылған басты спикерлердің бірі «ҚазАгро» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ басқарма төрағасының орынбасары Дәурен Махажанов болды, ол жиналған журналистерге аграрлық саланы қолдау мақсатында мемлекет жасап жатқан шаралар туралы айтты.
2013 жылдың бірінші жартыжылдығында ауыл шаруашылығын қолдауға 105 млд. теңге, оның ішінде 90 млд.теңге АӨК субъектілерін тікелеу несиелендіруге бөлінген. Былтырғы жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 15% өсті, Дәурен Махажановтың айтуынша ұлғаю динамикасы бұдан әрі де сақталуға тиіс. Көктемгі егіс және егін жинау жұмыстары барысында 2013 жылы ауыл шаруашылық өндірушілерден келіп түскен 3,5 мыңнан астам өтінімдер қаржыландырылды, бұл былтырғы жылмен салыстырғанда 50% көп.
Айналым капиталын қаржыландырумен бірге “КазАгро” түрлі ауыл шаруашылығы техникасының 2 мың бірлігін сатып алуға көмектесті, бұл құралдар 5,7 млн. га астам алаңға егу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде “КазАгро” холдингі «ет бағдарламасын» жүзеге асыруда, ол ет өнімдерін өндірушілерді, етті қайта өндірушілерді және жүн мен тері шикізатын қайта өндірушілерді бір мал шаруашылығы кластеріне біріктіруі керек.
Мал шаруашылығын дамытуда көмек көрсетуге бағытталған тиімді қаржылық құралдардың бірі «Сыбаға» несие беру мемлекеттік бағдарламасы болып табылады.
Бұл бағдарламаны жүзеге асыру 2011 жылғы ақпанда басталды, бағдарламаның негізгі тұтынушылары - кішіғұрым шаруа қожалықтары. Бағдарламаның мақсаты шағын және орта фермерлік қожалықтарды мал тұқымдарын жақсарту, етті бағыттағы мал үлесін ұлғайту бойынша жұмыстарды жүргізуге ынталандыру болып табылады.
Көп мамандардың пікірінше бағдарламаны жүзеге асыру жергілікті нарықты қазақстандық мал шаруашылығы өнімдерімен қамтамасыз етіп қана қоймай, ет өнімі экспортын он есе ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Бағдарлама бастау алғаннан бері ол ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің арасында үлкен сұранысқа ие болды, бүгінгі күні оны несие берудің халықтық бағдарламасы деп атауға болады.
Бұл кредит өніміне сұраныс барлық болжамдардан асып түсті. 2011-2012 жылдары аналық ІҚМ 82 мың басын сатып алуды қаржыландыру жоспарланған еді, іс жүзінде 115 мың басты сатып алу қаржыландырылды, алғашқы жоспар 140% орындалды.
Расында, «Сыбаға» бағдарламасы бойынша несие беру шарттары шағын фермерлік қожалықтар үшін тиімді.
Бұл бағдарлама бойынша кредиттер ставкасы жылдық 6% және аналық мал басын сатып алуға 7 жыл, тұқымдық бұқаларды сатып алуға 2 жыл мерзіміне беріледі. Сонымен бірге 2 жыл мерзіміне айналымдағы қаражатты толықтыруға және негізгі құралдарды жөндеуге 7 жыл мерзімге несие беру мүмкіндігі қарастырылған.
Несие алғысы келген фермерлерге қойылатын талаптар
төлем қабілеттігі;
- өтінім беру күні мерзімінде салық және өзге міндетті төлемдер бойынша мерзімі өткен берешегінің болмауы;
- өтінім беру күні мерзімінде ЕДБ және өзге қаржы институттары алдында мерзімі өткен берешегінің болмауы;
- жағымсыз несиелік тарихының болмауы;
- малды ұстау үшін қажетті инфрақұрылымның болуы;
- жем-шөп қорымен қамтамасыз етілуі;
- жайылымдық алқаптардың болуы, соның ішінді бірлескен қызмет туралы шарттары бойынша;
- қожалықтағы ветеринарлық-санитарлық салауаттылықтың (ІҚМ бар болса) болуы;
- жалпы мал басы санынан 25% кем емес өз ІҚМ (жеке және сатып алынатын ІҚМ) болуы. Өз ІҚМ болмаған жағдайда сатып алынатын ІҚМ санының 25% кем емес көлемде ақшалай бірлескен қаржыландыруды қамтамасыз ету.
Аталған талаптардан көріп отырғанымыздай, олар айтарлықтай икемді және аз-маз табысты фермерлердің басым бөлігі үшін орындалатын болып табылады, 6% несие ставкасы шаруашылықты дамытуға және табыс табуға мүмкіндік береді.
«Сыбаға» бағдарламасы іске асқаннан бері 13 млрд. 600 млн теңгеден астам сомаға 1000-нан астам жобалар қаржыландырылды, бұл ІҚМ 71 мың 263 басын сатып алуға мүмкіндік берді. Сонымен бірге 2012 жылдан бастап «Сыбаға» бағдарламасы бойынша несиелер несиелік серіктестіктер арқылы да беріледі, бүгінде олардың саны 165. Қазіргі кезде несиелік серіктестіктер арқылы «Сыбаға» бағдарламасы бойынша ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге 1 млрд. 130 млн. теңгеден астам сомаға 161 займ берілді, бұл қаражатқа ІҚМ 5554 басы сатып алынды.2013 жылдың басынан Корпорация«Сыбаға» бағдарламасы шеңберінде 2 млрд. 370 млн астам сомаға ІҚМ 11 767 басын сатып алуға 258 АШТӨ қаржыландырды.
2011 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін «Сыбаға» бағдарламасы шеңберінде ІҚМ 137 мың аналық басын және асыл тұқымды бұқалардың 5,7 мың басын сатып алуға 3 мың ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілер қаржыландырылды. «Сыбаға» бағдарламасын іске асырудың нәтижесінде қожалықтарда ІҚМ басы өсті, осылайша былтырғы жылы ауыл шаруашылығы құрамаларындағы мал басының өсімі 14,5% құрап бір жарым миллиондық белгіден асып түсті.
Осындай бағдарламаларды жүзеге асыру “КазАгро” холдингінің басшылығына қазақстандық ауыл шаруашылығы өнімін экпорттау саласында адымды жоспарлар құруға мүмкіндік береді. Осылайша Кеден одағы шеңберінде ресейлік нарыққа 50 тоннадан астам ет өнімін жеткізіу жоспарланған еді, жылдың соңына дейін тағы 450 тонна жеткізілді және бұл жоспарлар да орындалатын болады.
Дәурен Махажановтың айтуынша бұл басы ғана. Қазақстандық ет өнімдеріне терең мұздатылған өнімдер тобындағы бразилиялық немесе аргентиналық сиыр етімен бәсекеге түсу қиынға соғып тұр. Латын Америкасынан келетін өнімнің бағасы дәстүрлі түрде төмен, бірақ біздің ет өнімі экологиялық таза салқындатылған ет сұранысына ие премиум секторында ұсыныла алады.
Біздің мемлекеттің ет өндірісі ісінде келешекте Еуропа нарығына шығу үшін өңірлік көшбасшыға айналуға, нарыққа өз брендтерін шығаруға және Кеден одағы және жалпы өңір шеңберінде жоғары сапалы еттің басты жеткізушісі атағын иемденуге барлық мүмкіндіктері бар.
Ауыл шаруашылығы өнімін дамыту және қолдау Қазақстан үшін басты міндет болып табылады, оны шешу ішкі нарықты қамтамасыз етіп мемлекеттің азық-түліктік қауіпсіздігін күшейтіп қана қоймай, барлық республиканың экспорттық-тауарлық әлеуетін едәуір ұлғайтуға мүмкіндік береді.