Создание новых предприятий, концепция индустриализации страны - сегодня Казахстан решает большие и важные задачи по развитию экономики. Однако, развивая промышленность, благоустраивая города и открывая новые производства нашей стране ни в коем случае нельзя забывать о сельском хозяйстве и развитии сел и аулов.
Примерно половина населения нашей страны проживает в сельской местности, а от развития агропромышленного комплекса зависит продовольственная и экономическая безопасность нашей страны. Многие проблемы развития сельского хозяйства достались нам в наследство ещё со времен Советского союза, в те времена далеко не всё делалось рационально, учитывались местные и национальные особенности регионов. Сегодня, к этим проблемам добавились и современные вызовы.
Экологичное, эффективное и производительное сельское хозяйство - это то, к чему мы должны стремиться, если хотим выдержать конкурентную борьбу и закрепиться на мировом рынке поставщиков продукции агропромышленного комплекса. Большое внимание этому вопросу уделил Глава нашего государства Нурсултан Назарбаев, в своем Послании к народу Казахстана “Стратегия “Казахстан-2050”, говоря о развитии сельского хозяйства он заявил: “Необходима масштабная модернизация сельского хозяйства, особенно в условиях растущего глобального спроса на сельхозпродукцию. Для того чтобы стать лидером мирового продовольственного рынка и нарастить сельскохозяйственное производство, нам необходимо:
- Увеличить посевные площади. Отмечу, что такую возможность имеют далеко не все страны.
- Обеспечить значительный подъем урожайности, прежде всего за счет внедрения новых технологий.
- Мы имеем большой потенциал для создания кормовой базы животноводства мирового уровня.
- Мы должны создать национальные конкурентоспособные бренды с акцентом на экологичность. В результате я ставлю задачу перед нашим агропромышленным комплексом - стать глобальным игроком в области экологически чистого производства”.
Как видим Президентом поставлены, вполне конкретные задачи, они выполнимы, а их реализация позволит значительно увеличить объем продукции растениеводства и животноводства. И выйти на мировой рынок с собственной сельскохозяйственной продукцией. Нашему селу необходимы комплексные реформы, и сегодня они уже происходят.
Недавно в Казахстане, успешно прошли выборы акимов городов районного значения, сельских округов, поселков и сел. Выбраны новые руководители в 2457 региональных образованиях, выбранные акимы наделены новыми, расширенными полномочиями. Реформы управления селом уже происходит, она проводится с учетом богатого международного опыта, её проведение должно позволить качественно улучшить условия жизни и работы в казахстанских селах и аулах. Помимо этого правительством запускаются различные социальные и экономические программы по поднятию уровня жизни в сельскохозяйственных регионах.
К числу таких программ относятся: программа по привлечению молодых специалистов - “С дипломом в село”, программа по поддержке животноводства “Сыбага” и многие другие. Особое место занимает комплексная программа направленная на развитие агропромышленного комплекса - «Агробизнес-2020».
Данная программа была разработана непосредственно с целью выполнения поручений данных Президентом Казахстана Нурсултаном Назарбаевым в “Стратегии “Казахстан-2050”, в частности говоря о развитии сельского хозяйства в Казахстане
Глава нашего государства подчеркнул необходимость:
- ”Изменить культуру земледелия и возродить с учетом новых научных, технологических, управленческих достижений наши традиции животноводства;
- Определить, на массовое производство каких продуктов мы будем делать ставку, с тем чтобы завоевать крупные экспортные рынки.
Результатом принятых мер должно стать увеличение к 2050 году доли продукции сельского хозяйства в ВВП страны в 5 раз.
Уже в 2013 году поручаю Правительству:
- Принять новую Программу развития агропромышленного комплекса страны до 2020 года.
- Увеличить к 2020 году объем государственной поддержки сельского хозяйства в 4,5 раза.
- Выработать систему законодательных и экономических стимулов по созданию средних и крупнотоварных сельскохозяйственных производств, ориентированных на применение новейших агротехнологий.
- Ввести повышенные налоговые ставки на земли, которые не начали осваиваться в течение определенного периода после их предоставления”.
18 декабря 2012 года вышел Указ Президента Республики Казахстан под номером № 449 «О мерах по реализации послания Главы государства народу Казахстана от 14 декабря 2012 года «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс состоявшегося государства».
На основании этих документов и была разработана программа «Агробизнес-2020», она была утверждена Правительством 18 февраля 2013 года. Программа разрабатывалась на основе многочисленных консультаций, и с учетом мнения ученых, представителей агропромышленного комплекса и простых фермеров имеющих многолетний практический опыт работы на земле.
Это стал по сути первый столь проработанный и полный стратегический документ посвящённый развитию агропромышленного комплекса. Основной целью в программе ставиться создание условий для повышения конкурентоспособности субъектов нашего АПК, что должно обеспечить казахстанских производителей необходимой государственной поддержкой в конкурентной борьбе в рамках Таможенного Союза и предстоящего вступления в ВТО.
Для достижения поставленных целей в рамках реализации Программы будет проводиться работа по следующим четырем направлениям: финансовое оздоровление; повышение доступности товаров, работ и услуг для субъектов АПК; развитие государственных систем обеспечения субъектов АПК; повышение эффективности систем государственного регулирования АПК.
Одной из главных мер направленных на поддержку АПК станет финансовое оздоровление субъектов этого сектора, для этого предусмотрены следующие способы государственной поддержки, принятие единовременных мер по реструктуризации, рефинансированию, финансированию кредитов и проектов, субсидирование ставки вознаграждения по кредитам, а также финансированию сельскохозяйственных производителей на погашение имеющихся задолженностей. Принятие данных мер позволит существенно облегчить кредитную нагрузку и избежать банкротства огромного количества сельскохозяйственных производителей. Для решения данных проблем необходимо выделить 375,6 млрд. тенге.
С целью повышение доступности товаров, работ и услуг для субъектов АПК, будет производится субсидирование отечественных производителей животноводческой, растениеводческой продукции и продукции переработки. Для увеличения производства сельскохозяйственной продукции, повышения привлекательности и рентабельности инвестиционных проектов в АПК будет внедрена государственная поддержка в виде частичной компенсации расходов предпринимателей.
Для расширения доступа фермеров к прямому финансированию предусматривается внедрение системы страхования и гарантирования займов субъектов АПК перед финансовыми институтами. Сегодня одной из главных проблем производителей сельскохозяйственной продукции является высокое вознаграждение по кредитам на пополнение основных и оборотных средств, компенсация этих затрат в конечном итоге ложится на стоимость производимой продукции, что приводит к её высоким ценам и существенно снижает конкурентоспособность. Для решения этих проблем и снижения финансовой нагрузки будет предусмотрено субсидирование ставки вознаграждения по лизингу и кредитам, выданным производителям.
В рамках Программы предусматривается развитие государственных систем обеспечения субъектов АПК, здесь предусмотрен целый ряд мероприятий по повышению фитосанитарной и ветеринарной безопасности страны. Будет осуществляться выделение субсидий на удешевление сельхозтоваропроизводителям стоимости биоагентов (энтомофагов) и биопрепаратов, предназначенных для обработки хлопчатника, овощных культур отрытого и закрытого грунта, бахчевых и плодовых культур. В области ветеринарии планируется осуществить ряд мер направленных на повышение ветеринарной безопасности страны, они включают в себя проведение системных диагностических, лечебно-профилактических и ликвидационных мероприятий.
Программа включает в себя и такой пункт как повышение эффективности систем государственного регулирования АПК, для его реализации планируется решить целый ряд насущных задач: повышение эффективности агрохимического обслуживания сельского хозяйства; развитие систем информационного обеспечения субъектов АПК; повышение эффективности государственного сортоиспытания сельскохозяйственных культур; развитие системы оказания государственных услуг для субъектов АПК; развитие системы технического регулирования в сельском хозяйстве; повышение эффективности системы государственного контроля и надзора в АПК; создание условий для развития производства и оборота органической сельскохозяйственной продукции.
Для решения всего комплекса задач предусмотренных Программой «Агробизнес-2020» в 2013-2020 годах, необходима общая сумма в размере 3 122,2 млрд. тенге.
Затраты, конечно огромные, однако не стоит забывать, что реализация данной Программы по прогнозам специалистов даст ощутимый экономический и социальный эффект, он выражается в следующих показателях:
- увеличение физических объемов производства сельскохозяйственной продукции в 1,5 раза;
- повышение производительности труда на одного занятого в сельском хозяйстве в 3 раза;
- увеличение экспортной выручки от реализации продукции агропромышленного комплекса на 20 %;
- обеспечение продовольственной независимости по основным продуктам питания на уровне 80% внутреннего рынка;
- привлечение более 10 трлн. тенге частных денежных средств в отрасль.
Реализация программы «Агробизнес-2020» позволит создать благоприятные условия для развития бизнеса на селе, будет способствовать привлечению частных инвестиций в отрасль, повысит эффективность выделяемых бюджетных средств.
13 августа 2013 года в состоялось заседание Правительства Республики Казахстан под председательством Премьер-Министра РК Серика Ахметова, на этом заседании были рассмотрены вопросы развития аграрной отрасли и ход реализации программы «Агробизнес-2020».
С докладом о ходе реализации Программы выступил министр сельского хозяйства Асылжан Мамытбеков. По его словам выпуск продукции сельского хозяйства имеет положительную тенденцию роста. Так, за последние 12 лет объем валовой продукции увеличился почти в 4 раза и составил в 2012 году 1,9 трлн. тенге. Производство продукции растениеводства увеличилось за данный период в 3 раза (с 325,7 млрд. тенге до 981,2 млрд. тенге), продукции животноводства почти в 5 раз (с 207,9 млрд. тенге до 1,0 трлн. тенге). При этом, в 2012 году доля животноводства превысила долю растениеводства и составила 50,6%.
В заключении заседания, при подведении итогов Премьер-Министр РК, отметил, что программой развития АПК на 2013-2020 годы, принятой в феврале этого года, предусмотрены беспрецедентные меры его государственной поддержки.
Он также подчеркнул, что: «с принятием программы мы вправе ожидать достаточно хороших результатов».
Серик Ахметов поручил Министерству сельского хозяйства совместно с заинтересованными органами организовать оперативное согласование проектов нормативных правовых актов, необходимых для введения в действие новых механизмов программы; утвердить мастер-планы развития сельского хозяйства по секторам: особенно в растениеводстве, животноводстве, ветеринарии. Также необходимо утверждение комплексного плана с соответствующим финансированием.
То же самое на государственном языке:
Агробизнес-2020 — ауыл шаруашылығын дамытудың кешенді бағдарламасы
Жаңа кәсіпорындарды ашу, елді индустрияландыру тұжырымдамасы – бүгінгі күні Қазақстан экономиканы дамыту бойынша қомақты, әрі маңызды міндеттерді шешуде. Алайда, өндірісті дамыта, қалаларды жайластыра және жаңа өндірістерді аша отырып біздің ел ешбір жағдайда ауыл шаруашылығы және селолар мен ауылдарды дамытуды ұмытпауы керек.
Біздің ел тұрғындарының жартысына жуығы ауылдық жерде қоныстанған, ал агроөндірістік кешенді дамыту біздің еліміздің азық-түлік және экономикалық қауіпсіздігінің кепілі. Ауыл шаруашылығын дамытудың көптеген проблемалары бізге Кеңес одағынан келген, ол кездері барлығы пайдалы түрде жасала қойған жоқ, тек аймақтардың жергілікті және ұлттық ерекшеліктері назарға алынды. Бүгінгі күні бұл проблемаларға қазіргі заман талаптары қосылды.
Егер бәсекелестік тартыста жеңіп агроөндіріс кешенінің өнімдерін жеткізушілердің әлемдік нарығында тұрақтағымыз келсе экологиялық, тиімді және өнімді ауыл шаруашылығы – біздің ұмтылар мақсатымыз. Бұл мәселеге біздің Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан -2050» стратегиясы» Қазақстан халқына жолдауында үлкен назар бөлді, ауылшаруашылығын дамыту туралы айта отырып ол «Ауыл шаруашылығын, әсіресе, ауыл шаруашылығы өніміне өсіп отырған жаһандық сұраныс жағдайында ауқымды жаңғырту қажет.
Әлемдік азық-түлік нарығының көшбасшысы болу және ауыл шаруашылығы өндірісін арттыру үшін бізге мыналар қажет:
- Егістік алаңын ұлғайту. Мұндай мүмкіндік барлық елдерде бірдей жоқ екенін атап өтемін.
- Егістік түсімін, ең алдымен жаңа технологиялар енгізу есебінен елеулі көтеру қажет.
- Біз әлемдік деңгейдегі мал шаруашылығы жемшөп базасын құру үшін үлкен әлеуетке иеміз.
- Біз экологиялылыққа баса назар аудара отырып, ұлттық бәсекеге қабілетті брендтер құруға тиіспіз. Нәтижесінде мен агроөнеркәсіптік кешеннің алдына – экологиялық таза өндіріс саласындағы жаһандық ойыншы болу міндетін қоямын» деп айтқан еді.
Көріп отырғанымыздай, Президент нақты міндеттер қойды, бұл орындалатын міндеттер, ал оларды іске асыру өсімдік және мал шаруашылығы өнімінің көлемін анағұрлым ұлғайтуға және өз ауыл шаруашылығы өнімімізбен әлемдік нарыққа шығуға мүмкіндік береді. Біздің селоға кешенді реформалар қажет, бүгінгі күні олар жүргізіліп жатыр.
Жуырда Қазақстанда аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдық округтердің, ауылдар және кенттер әкімдерін сайлау ойдағыдай өткізілді. 2457 өңірлік аудандарда жаңа басшылар сайланып, сайланған әкімдер жаңа, кеңейтілген құзыреттерге ие болды.
Ауылды басқару реформалары іске асып жатыр, ол мол халықаралық тәжірибені ескере отырып жүргізілуде, оның жүргізілуі қазақстандық ауылдар мен селоларда өмір сүру және жұмыс жасау шарттарын сапалы түрде жақсартуға мүмкіндік береді. Бұдан басқа үкімет ауыл шаруашылығы өңірлерінде өмір сүру деңгейін көтеру бойынша түрлі әлеуметтік және экономикалық бағдарламаларды іске асыруда.
Бұндай бағдарламалар қатарына жас мамандарды тарту «Дипломмен ауылға», мал шаруашылығын қолдау бойынша «Сыбаға» бағдарламалары және басқалары жатады. Ауыл шаруашылығы кешенін дамытуға бағытталған «Агробизнес-2020» кешенді бағдарламасы ерекше орынға ие.
Бұл бағдарлама Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан -2050» стратегиясында» берген тапсырмаларды орындау мақсатында әзірленген болатын, Қазақстандағы ауыл шаруашылығын дамыту туралы айта отырып, Елбасымыз:
« - Жер өңдеу мәдениетін өзгерту және жаңа ғылыми, технологиялық, басқарушылық жетістіктерді ескере отырып, мал шаруашылығындағы дәстүрлерімізді жаңғыртуымыз қажет.
- Аса ірі экспорттық нарықты меңгеру үшін біз қай азық-түліктің жаппай өндірісін басты етіп қоятынымызды айқындауымыз керек.
Алынған шаралардың нәтижесі 2050 жылға қарай ел ІЖӨ-дегі ауылшаруашылық өнімінің үлесі 5 есе артуы болуы тиіс.
2013 жылдың өзінде Үкіметке мыналарды тапсырамын:
- Ел агроөнеркәсіп кешенінің 2020 жылға дейінгі дамуының жаңа бағдарламасын әзірлеу.
- 2020 жылға қарай ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдаудың көлемін 4,5 есе арттыру.
- Ең жаңа агротехнологияларды қолдануға бағытталған орта және ірі тауарлық ауылшаруашылық өндірістерін құру жөніндегі заңнамалық және экономикалық ынталандырулар жүйесін тұжырымдау.
- Берілгеннен кейін белгілі бір кезеңде игеру қолға алынбаған жерлерге салық мөлшерлемелерін көтеруді енгізу» - қажеттігін атап өтті.
2012 жылғы 18 желтоқсанда «Мемлекет басшысының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі шаралар туралы» № 449 жарлығы шықты.
Осы құжаттардың негізінде «Агробизнес-2020» бағдарламасы әзірленді, ол Үкіметпен 2013 жылғы 18 ақпанда бекітілді. Бұл бағдарлама көптеген кеңестер, ғалымдар, ауыл шаруашылығы кешенінің өкілдері және жермен жұмыс істеудің көпжылдық практикалық тәжірибесі бар қарапайым фермерлердің ойларын ескере отырып әзірленген болатын.
Бұл агроөндірісінің дамуына арналған бірінші жан-жақты талданған және толық стратегиялық құжат десе болады. Бағдарламаның басты мақсаты - АӨК субъектілерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жағдайлар жасау болып табылады, бұл ДСҰ-ға келешекте кіру қарсаңында және Кеден одағы шеңберіндегі бәсекелестік тартыста қазақстандық өндірушілерді мемлекеттік қолдаумен қамтамасыз етуі керек.
Бағдардламаны іске асыру шеңберінде қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін жұмыс негізгі төрт бағыт бойынша жасалады: АӨК субъектілерін қаржылық сауықтыру, АӨК субъектілері үшін тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің экономикалық қолжетімділігін арттыру, АӨК субъектілерін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйелерін дамыту; АӨК-ні мемлекеттік реттеу жүйелерінің тиімділігін арттыру.
АӨК қолдауға бағытталған негізгі шаралардың бірі осы саланың субъектілерін қаржылық сауықтыру болады, бұл үшін келесі мемлекеттік қолдау әдістері қарастырылған, кредиттер мен жобаларды қайта құрылымдау, қайта қаржыландыру, кредиттер бойынша сыйақы ставкасын субсидиялау, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өндірушілерін бар берешектерін өтеуге қаржыландыру бойынша бірыңғай шараларды қабылдау. Бұл шараларды қабылдау кредиттік жүктемені барынша төмендетуге және көптеген ауыл шаруашылығы өндірушілерін банкроттан сақтап қалады. Бұл проблемаларды шешу үшін 375,6 млрд. теңге бөлу қажет.
АӨК үшін тауарлардың, жұмыстардың және көрсетілетін қызметтердің қол жетімділігін арттыру мақсатында мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы өнімдерін және қайта өңдеу өнімінің отандық өндірушілерін субсидиялау жүргізілетін болады. Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіруді ұлғайту, инвестициялық жобалардың тартымдылығы мен рентабельділігін арттыру үшін кәсіпкерлердің шығыстарын ішінара өтеу түріндегі мемлекеттік қолдау енгізілетін болады.
Фермерлердің тікелей қаржыландыруға қол жетімділігін арттыру үшін АӨК субъектілерінің қаржы институттары алдындағы қарыздарын сақтандыру және кепілдендіру жүйесін енгізу қарастырылған.
Бүгінгі күні, ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің басты проблемаларының бірі негізгі және айналым қаражатты толықтыруға арналған кредиттер бойынша жоғары сыйақы төлеу болып табылады, ақырында шығыстарды өтеу өндірілген өнімнің құнынан шығарылады, бұл өзіндік құнының артуына алып келеді және оның бәсекеге қабілеттілігін едәуір төмендетеді.
Бұл проблеманы шешу және қаржылық жүктемені төмендету мақсатында өндірушілерге берілген лизинг пен кредиттер бойынша сыйақы ставкаларын субсидиялау көзделетін болады.
Бағдарлама шеңберінде АӨК субъектілерін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйелерін дамыту қарастырылған, мұнда
мемлекеттің фитосанитариялық және ветеринариялық қауіпсіздігін арттыру бойынша бірқатар шаралар қарастырлған. Ашық және жабық топырақтағы мақта, көкөніс дақылдарын, бақша және жеміс дақылдарын өңдеуге арналған биоагенттер (энтомофагтар) мен биопрепараттар құнын арзандату бойынша субсидиялауды бөлу жүзеге асырылады.
Ветеринария саласында мемлекеттің ветеринариялық қауіпсіздігін арттыруға бағытталған шараларды жүзеге асыру жоспарланып отыр, олар жүйелі диагностикалық, емдеу-профилактикалық және жою іс-шараларын жүргізуден тұрады.
Бағдарлама АӨК мемлекеттік реттеу жүйесінің тиімділігін арттыру сияқты тармақтан да тұрады, оны жүзеге асыру үшін бірқатар маңызды міндеттерді шешу жоспарланып отыр: ауыл шаруашылығына агрохимиялық қызмет көрсету тиімділігін арттыру; АӨК субъектілерін ақпараттық қамтамасыз ету жүйелерін дамыту; ауыл шаруашылығы дақылдарын мемлекеттік сорттық сынау тиімділігін арттыру; АӨК субъектілері үшін мемлекеттік қызметтерді көрсету жүйесін дамыту; ауыл шаруашылығындағы техникалық реттеу жүйесін дамыту; АӨК-дегі мемлекеттік бақылау және қадағалау жүйесінің тиімділігін арттыру; органикалық ауыл шаруашылығы өнімінің өндірісін және айналымын дамыту үшін жағдайлар жасау.
2013-2020 жылдары «Агробизнес-2020» бағдарламасымен қарастырылған міндеттердің бар кешенін шешу үшін 3 122,2 млрд. теңге сомасындағы қаржы қажет.
Әрине, шығындар өте үлкен, алайда мамандардың сараптауынша бұл Бағдарламаны жүзеге асыру елеулі экономикалық және әлеуметтік нәтиже бареді, оны келесі көрсеткіштерден көруге болады:
Ауыл шаруашылығы тауарларын өндіру көлемі физикалық тұрғыда 1,5 есеге өседі;
Ауыл шаруашылығында жүмыс жасайтын 1 адамға еңбек өнімділігі 3 есе артады;
Агроөндірістік кешеннің өнімін жүзеге асырудан экспорттық табыс 20% өседі;
Ішкі нарықта 80% деңгейінде негізгі тамақ өнімдері бойынша азық-түлік тәуелсіздігін қамтамасыз етіледі;
Салаға 10 трлн. теңгеден артық жеке қаржы тартылады.
«Агробизнес-2020» бағдарламасын жүзеге асыру ауылдағы бизнесті дамытуға жағымды жағдайлар жасауға, салаға жеке инвестицияларды тартуға себебін тигізеді, бөлінетін бюджеттік қаржының тиімділігін арттырады.
2013 жылғы 13 тамызда ҚР Премьер-Министрі Серік Ахметовтің төрағалығымен Қазақстан Республикасы Үкіметінің отырысы өтті, бұл отырыста аграрлық саланы дамыту мәселелері және «Агробизнес-2020» Бағдарламасының жүзеге асырылу барысы қаралды.
Бағдарламаның жүзеге асу барысы туралы баяндамамен Ауыл шаруашылығы министрі Асылжан Мамытбеков сөз сөйледі. Оның айтуынша ауыл шаруашылығы өнімін өндірудің жағымды өсу беталысы байқалады.
Осылайша, соңғы 12 жылда жалпы ішкі өнім 4 есе өсті және 2012 жылы 1,9 трлн. теңгені құрады. Осы кезеңде өсімдік өнімін өндіру 3 есе (325,7 млрд. теңгеден 981,2 млрд. теңгеге дейін), мал шаруашылығы өнімі 5 есе (с207,9 млрд. теңгеден 1,0 трлн. теңгеге дейін) өсті. Сонымен бірге 2012 жылы мал шаруашылығы үлесі өсімдік өнімі үлесінен асып түсіп 50,6% пайызды құрады.
Отырыстың соңында, нәтижелерді қорытындылай келе ҚР Премьер-Министрі осы жылдың ақпанында қабылданған 2013-2020 жылдарға арналған АӨК дамыту бағдарламасында мемлекеттік қолдаудың теңдессіз шаралары қарастырылғанын атап өтті.
Сонымен бірге ол «Бағдарламаны қабылдаумен бірге біз жақсы нәтижені күтеміз» деп баса айтты.
Серік Ахметов Ауыл шаруашылығы министрлігіне мүдделі мемлекеттік органдармен бірге бағдарламаның жаңа механизмдерін жүзеге асыру үшін қажетті нормативтік құқықтық актілерді жедел түрде келісуді, ауыл шаруашылығының, әсіресе, өсімдік, мал шаруашылығы және ветеринария салалары бойынша шеберлік-жоспарларды бекітуді тапсырды.
Сонымен бірге тиісті қаржыландырумен кешенді жоспарды бекіту қажет.